De wandplastiek ‘Levensboom’ die de voorgevel sierde van de oude huishoudschool Regina Pacis aan de Dr. Struykenstaat 100 moest wijken voor stadsvernieuwing. De plastiek is gemaakt in 1952 door de Bredase kunstenaar Fons Neijens † en geldt als een belangrijk exponent van de wederopbouwkunst in Breda. Het beeld moest dus worden behouden. Restauratie beeldhouwwerken Breda kreeg de opdracht het beeld te restaureren en te herplaatsen aan een naburige gevel. Dit als symbool van de na-oorlogse oorsprong van de wijk.
Vervaardigingstechniek
Materiaalgebruik, vervaardigingtechniek en stilering van deze wandplastiek zijn typisch voor de periode vlak na de oorlog.
Er waren veel opdrachten voor kunstenaars tijdens de wederopbouw, maar niet zoveel speciale grondstoffen. Het materiaalgebruik is dan ook vaak alledaags: glas, beton, keramische tegeltjes.
De vervaardigingtechniek van het beeld is eenvoudig, het is gemaakt van ‘kalkbeton’: kalk en grind. Het bestaat uit 9 handelbare betonplaten welke zijn gestort in verschillende in vorm gespitte kuilen in de tuin van de kunstenaar.
Om in het kunstwerk accenten aan te brengen zijn versieringen aangebracht in kleurig mozaïek-glas. Deze zijn in de ‘kuil’ gelegd en hebben zich zo vastgehecht aan het beton.
Uitgevoerde werken
- Reiniging.
- Verwijderen en vervangen geroeste armatuur.
- Verlijming losse elementen
- Vormherstel.
- Verwijderen oude ophangpunten
- Steenversteviger aanbrengen
- Aanvullen mozaïekglas
- Uitvlakken van de achterzijde van de betondelen
- Montage van de plastiek op een metalen constructie
- Plaatsen van de onderdelen op locatie
- Voegen
- Anti-graffiti behandeling plastiek en constructie
Staat van bevinding.
De onderdelen van de plastiek waren opgeslagen in een loods. Het centrale deel van het beeld was in stukken gebroken en er miste een stuk arm van de moederfiguur, verder zijn in de zone rondom de armen eerder herstellingen gedaan: te zien aan resten van de oude polyester reparaties. Ook waren delen van het glasversieringen weg.
Waarschijnlijk is tijdens de demontage van het beeld en/of takelwerk het centrale deel in verschillende stukken gebroken. De breuken zijn te wijten aan de roestende wapening. De oorzaak van de roest is te weinig betondekking (betonrot), wellicht geholpen door barstjes die zijn ontstaan door spanningen tijdens het plaatsen van de plastiek: het centrale deel van het beeld (moeder met kind)is ‘topzwaar’ twee zware stukken beton zijn verbonden met redelijk dunne armen. Op die punten kan er door spanning van takelen of vervoer inscheuring ontstaan en water insijpeling plaatsvinden, waardoor het betonijzer roest. Ook is het bindmiddel (kalk)aan de oppervlakte aangetast door de zure regen en het beton poreus geworden.
Constructieve ingrepen.
De geroeste wapening wordt na verwijdering vervangen door rvs- en minerale verbindingsstaven, tevens plaatsen we extra staven bij een oude breuk.
Omdat de fragiele armen een zwak punt zullen blijven hebben we na het verwijderen van het gecorrodeerde ijzer besloten ook daar extra wapening te plaatsen, dit om torsiekrachten op te vangen bij het plaatsen van het beeld.
Vormherstel
De herstellingen worden uitgevoerd in epoxymortel.
We gebruiken een pasteuze epoxyhars die goed hecht en kan uitzetten en krimpen met het moedermateriaal.
Voor de oppervlakte-structuur maken we het steengruis(split) op maat met de hamer.
Om de juiste porositeit en kleur te verkrijgen ‘bestrooien’ we het oppervlak met boormeel dat vrijkwam tijdens het boren van de gaten voor de draagstructuur en werken het in de oppervlakte. We maken een ‘vuilpatine’ om dezelfde toon te krijgen als het origineel.
Glasrestauratie
De glasversiering bestaat uit glascirkels van stukken donkerblauw en turkoois, zgn Bulls-eye glas waarvan zowel de ruwe voor- als gegolfde achterzijde gebruikt is. De rechthoekige kleinere stukjes rood glas zijn van het zelfde type en er is een mat type vlak lila glas gebruikt. Na een zoektocht hebben we het originele glas in handen kunnen krijgen. Waarschijnlijk zijn de stukken glas door de vervaardigingsmethode van het beeld nooit goed gehecht aan het beton. Er missen dan ook stukken glas op diverse plaatsen.
De stand- alone constructie
De beschikbare gevel voor herplaatsing, een gebouw uit 1952, bleek niet draagkrachtig genoeg, maar er werd een oplossing gevonden door de plastiek aan een stand-alone constructie te bevestigen. Een stalen boomconstructie.
Plaatsen wandplastiek
Na het plaatsen van de stand-alone constructie kunnen we de aan het staal verlijmde betonplaten inhijsen en vastbouten.
Een hijswerkje tot op de millimeter nauwkeurig..
Zie ook het gerestaureerde werk van Piet Buys, huishoudschool te Breda >